گلخانه‌ای و شیلاتی

طبق آمار ارایه شده سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (FAO) میزان سرانه مصرف ماهی در جهان در سال 2020 حدود 20.2 کیلوگرم به ازای هر فرد بوده است، این در حالی است که مصرف سرانه ماهی در کشور ایران در سال گذشته برابر 13.8 کیلوگرم در سال می‌باشد.

سیاست‌های پیش‌رو در باب افزایش سرانه مصرف ماهی در کشور تا رسیدن به میانگین جهانی در راستای تامین غذای مورد نیاز، بالا بردن امنیت و کیفیت غذایی، بهبود رژیم غذایی و به تبع آن سلامتی و هم‌چنین بهره‌وری از مواهب الهی و پتانسیل‌های طبیعی موجود در کشور می‌باشد. از طرفی صید جهانی آبزیان به حدی رسیده که با شیوه‌های کنونی مدیریت ذخایر، نمی‌توان تولید (صید) بیشتری را انتظار داشت. از سوی دیگر تقاضا برای ماهی و دیگر غذاهای دریایی رو به فزونی است.

طی دو دهه اخیر، پرورش آبزیان با رشد سالانه حدود 5.2 درصد سریعترین و با ثبات ترین نرخ رشد را در تولید پروتئین های جانوری در جهان داشته است.

محدودیت منابع آب شیرین از یکسو، افزایش جمعیت و در نتیجه افزایش نیاز به تولید پروتئین، از سویی دیگر، لزوم استفاده از روش‌های نوین و کارامد علمی برای تولید پروتئین با حداقل مصرف آب و بازدهی بالا بیش از پیش ضرورت دارد.

با توجه به وجود خطوط ساحلی وسیع و ارزشمند در کشور یکی از مناسب‌ترین روشهای قابل استفاده پرورش ماهی در قفس‌های دریایی است.

استفاده از این روش دارای مزایایی از قبیل کاهش مصرف آب شیرین برای تولید پروتئین (تقریبا برابر صفر)، افزایش تولید پروتئین، ایجاد امنیت غذایی، افزایش دیپلماسی دریایی، هزینه سرمایه‌گذاری پایین در برابر سایر روش‌ها و تولید ماهیان با کیفیت بالا است.

بر اساس آمار شیلات ایران، تولید ماهی در قفس طی سال 1400بالغ بر 9 هزار تن در 152 قفس از  280 قفس انجام شده است ( 128 قفس کشت نشده اند). این درحالی است که هدف گذاری تولید ماهی در دریا با روش قفس در برنامه ششم توسعه 200 هزار تن بوده و پیش بینی برنامه هفتم تولید 500 هزارتن میباشد. فاصله هدف برنامه و اقدامات انجام شده سوالات زیادی را ایجاد می‌نماید که ناگفته پیداست مهمترین علت، نبود نگاه علمی در برنامه ریزی ، اجرا و بهره برداری است.

کاربست موارد زیر جریان سازی مطمئن و پایداری را برای پرورش ماهی در دریا رقم خواهد زد:

ایجاد و توسعه واحدهای تولید آبزی با اولویت واحدهای نگهداری ماهیان مولد، واحدهای هچری لارو ماهیان و وزن دهی

ایجاد کنسرسیوم‌هایی شامل نهاد تأمین مالی، شرکت بهره‌بردار و شرکت‌های فناور با اولویت جذب و به‌کارگیری و هدایت سرمایه‌گذاران خرد و کارآفرینان با تأمین منابع جمعی و حمایت و تسهیلگری دولتی

فعال‌سازی و ارتقاء بهره‌وری و عملکرد مزارع موجود با به‌کارگیری فناوری‌های با قابلیت تجاری‌سازی بالا

طراحی، ایجاد و توسعه مزارع پرورش ماهی و سایر آبزیان در دریا با رویکرد پهنه‌های حفاظت‌شده و ایمن

 تدوین نظام بهره‌برداری مبتنی بر اقتصاد دانش‌بنیان مناسب برای اداره مزارع تولیدی در قالب مجتمع های تولید

ایجاد مدیریت یکپارچه و هدفمند برای افزایش بهره‌وری از منابع

ارزان‌سازی و تسهیل در بهره‎برداری از فناوری‌های مرتبط با زنجیره ارزش در تولیدات آبزیان

تکمیل زنجیره ارزش پرورش ماهی در دریا

حمایت از ایجاد مزارع الگویی پرورش ماهی در دریا با ارایه بسته خوراک با راندمان بالا، قفس‌های فناورانه با قابلیت اطمینان بالا، سامانه‌های هوشمند پایش وضعیت، تجهیزات تورشویی

کمک به حضور مؤثر در بازارهای داخلی و خارجی محصولات آبزیان

*مدیر برنامه ملی توسعه شهرک های گلخانه ای و شیلاتی