گلخانه‌ای و شیلاتی

یکی از اهداف و سنجه‌های برنامه هفتم پیشرفت دستیابی به هدف تأمین 50 درصدی انواع بذور هیبرید محصولات کشاورزی از طریق تولیدات داخلی است. در این بین وابستگی کشور به واردات بذور هیبرید گلخانه‌ای نسبت به سایر محصولات بیشتر بوده و بر اساس آمار و ارقام خوشبینانه، بالغ بر 90 درصد بذور هیبرید گلخانه‌ای مورد نیاز کشور از طریق واردات تأمین می شود. بنابراین و با توجه به اهداف برنامه هفتم ضرورت دارد برنامه اجرایی توسعه تولید بذور هیبرید گلخانه‌ای تهیه تا بر اساس این برنامه و نقشه راه دستیابی به هدف مد نظر ممکن شود.

بر این اساس دفتر "برنامه ملی توسعه شهرک‌های گلخانه‌ای و شیلاتی" در راستای مأموریت‌های خود و با هدف ارتقاء و تکمیل زنجیره ارزش تولید محصولات گلخانه‌ای در نظر دارد طرح "تولید و توسعه بذور هیبرید" را با بهره‌مندی از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور و همکاری سازمان‌های ذی‌ربط تعریف نموده و در ادامه با حمایت‌های هدفمند از اجرای طرح فوق مسیر دستیابی به اهداف برنامه هفتم پیشرفت در این حوزه را تسهیل نماید.

بر این اساس اولین نشست هم‌اندیشی و هماهنگی با حضور جمعی از شرکت‌های دانش بنیان و متخصصین حوزه بذر و نمایندگان سازمان تعاون روستایی وزارت جهاد کشاورزی به منظور بررسی امکانات و قابلیت‌های فناورانه موجود و ارائه راهکارها و مدل‌هایی پیشنهادی جهت تدوین توسعه تولید، تجاری‌سازی و برندسازی بذور هیبرید داخلی در روز شنبه 1403/09/17 برگزار شد.

در این جلسه چالش‌ها و موانع پیش روی در این حوزه مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به حمایت های صورت گرفته معاونت علمی در راستای دستیابی به دانش فنی تولید بذور هیبرید، بر لزوم ادامه حمایت دولت برای ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز از جمله تأمین زمین و آب کافی برای ایجاد گلخانه‌های مخصوص تولید بذور هیبرید، تامین آزمایشگاه‌های تخصصی، تأمین مالی و حمایت از توسعه لاین‌های مادری با توجه به زمانبر بودن دوره تجاری‌سازی و ایجاد چند مرکز هاب گلخانه‌ای تولید بذور هیبرید تأکید شد. در همین راستا و با جمع‌بندی نظرات خبرگی مقرر گردید راهکارهای پیشنهادی در یک چارچوب همکاری بین بخشی و در قالب یک مدل اجرایی و تأمین مالی جمع‌بندی و با همکاری معاونت علمی و وزارت جهاد پروژه‌های عملیاتی و خروجی محور در حوزه توسعه بذور هیبرید تعریف شود. در مدل اجرایی و تأمین مالی پیشنهادی اهداف، نقشه راه، راهکارهای عملیاتی برای دستیابی به اهداف، روش‌های تأمین زیرساخت‌های مورد نیاز، پروژه‌های فناورانه و ابزارهای تأمین مالی تعیین خواهد شد.

لازم به ذکر است در حال حاضر بیش از 90 درصد بذور هیبرید مصرفی کشور در حوزه محصولات گلخانه‌ای از طریق واردات و از خارج از کشور تأمین می‌گردد که علاوه بر میزان بالای ارز خارج‌شده، به دلیل وجود تحریم‌ها و مشکلات تبادلات مالی برای واردات بذر و همچنین نوسانات ارزی و افزایش چشمگیر قیمت این محصولات، شاهد آشفتگی در بازار بذر ایران و ایجاد بازار سیاه در حوزه بذر هستیم.

علاوه بر این موارد، وجود مخاطرات زیستی و احتمال دست‌کاری‌های ژنتیکی در بذور هیبرید وارداتی، میزان تولید و عملکرد پایین برخی بذرهای وارداتی، عدم سازگاری لازم آنها با شرایط آب و هوایی کشور و ... حمایت از طرح تولید بذور هیبرید داخلی به عنوان پروژه‌ای استراتژیک را ضروری می نماید.